TARİX İNSTİTUTU

Əzizə Ənvər qızı Nəzərli 1959-cu il, iyul ayının 1-də Bakı şəhərində anadan olub. 

1981-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsini bitirmişdir. 

1994-cü ildə Vətən tarixi ixtisası üzrə "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində xalq təhsili (1918-1920-ci illər)" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək tarix üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almışdır.

Hal-hazırda Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun "Azərbaycan-Rusiya əlaqələri tarixi" şöbəsinin  aparıcı elmi işçisidir. 50-dən çox elmi məqalənin və 4 monoqrafiyanın müəllifidir. 

2016-cı ildən Vətən tarixi ixtisası üzrə "XI Qırmızı Ordunun əməlləri Şimali Azərbaycanın Sovet Rusiyası tərəfindən işğalı siyasətinin tərkib hissəsi kimi (1920-1921-ci illər)" adlı tarix üzrə elmlər doktorluğu dissertasiyası üzərində işləyir.  

Monoqrafiyaları: 

• Народное образование в Азербайджанской Республике (1918-1920 гг.). Namizədlik dissertasiyasının avtoreferatı, Bakı, 1994, 25 s.
• Народное образование в Азербайджанской Республике (1918-1920 гг.). Баку: Нурлан, 2008, 224 с.
• XI Красная армия в Северном Азербайджане: оккупация, расправы, бесчинства. Баку: изд-во «Elm və Təhsil», 2014, 392 с.
• Кадровая политика Азербайджанской ССР в культурно-просветительной сфере (1920-1953 гг.). Москва: НИИ ИЭП, 2018, 330 с.
• Армянский след в бесчинствах XI Красной Армии в Северном Азербайджане (1920-1921 гг.). Баку: Издательство «AVROPA», 2018, 116 с.

Məqalələri: 

Azərbaycan dilində:

• Milli müəllim kadrlarının hazırlanması (1918-1920-ci illər) «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 24 may 1991-ci il, № 38 (7077), s. 2.
• Maarifimizin fədailəri. «İnşaatçı» qəzeti, 25 may 1991-ci il, №19 (14728), s. 4.
• Günəş şərqdən doğur.«Azərbaycan» qəzeti, 4-11 iyun 1992-ci il, №27 (142), s.3.
• Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və maarif nuru. AMEA Tarix İnstitutu. Elmi əsərlər. 2008, 25-ci cild. s. 100-107
• Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və maarif ziyası. «Azərbaycan müəllimi» qəzeti, 2011, 27 may, səh. 11.

Türk dilində:

• Cumhuriyet döneminde Azerbaycanda milli eğitim uzmanlarının hazırlanması (1918-1920-ci il). Bağımsız Azerbaycan (1918-1920-ci il). İstanbul, 2010, İQ Kültür Sanat yayınçılık, s. 350-354
• Azerbaycan Cumhuriyeti ve eğitimde aydınlanma (1918-1920). Bizim Külliye. – Ankara. – 2018, 77 sayı, s. 62-66

Rus dilində:

• Состояние народного образования в период существования Азербайджанской Демократической Республики (на примере Гянджинского уезда) ÜİLKGİ-nin 70 illiyinə həsr olunmuş elmi kofnransın materialları. «Elm» nəşriyyatı, Bakı, 1989, s. 85-89.
• Деятельность правительства Азербайджанской Республики в области среднего образования (1918-1920 гг.). Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Xəbərləri. Tarix, fəlsəfə və hüquq seriyası. «Elm» nəşriyyatı, Bakı, 1990, № 4, s. 25-34.
• Деятельность правительства Азербайджанской Демократической Республики в области среднего образования (1918-1920 гг.). Азярбайъан дювлят гурулушунун бярпа олунмасы эцнцня щяср олунмуш елми конфрансын ясярляри. «Елм» няшриййаты, Бакы, 1991, с. 125-130
• Союз тюркских учителей. «Baku» qəzeti, (rus dililndə), 27 may 1991-ci i, № 99, (8468), s. 3.
• Союз тюркских учителей – первая профессиональная организация педагогов Азербайджана (1918-1920 гг.). Azərbaycan tarixi məsələlərinə həsr olunmuş elmi konfransın məruzələri. Azərbaycan tarixinin problemləri. Bakı, 1992, s. 123-128.
• Создание новых учебников на азербайджанском языке в период АДР (1918-1920 гг.). Müstəqil Azərbaycan Respublikasına həsr edilmiş Azərbaycan tarixi problemlərinin cavan tədqiqatçılarının İkinci Respublika elmi konfransının məruzələri. Bakı, 1992, s. 281-283.
• Проекты создания высших учебных заведений в АДР. Azərbaycan tarixinin problemləri. Məqalələr toplusu, Bakı, 1993, s. 136-138.
• Студенческая жизнь в БГУ в 1919/1920 учебном году. Azərbaycan tarixi problemlərinin gənc tədqiqatçılarının Üçüncü Respublika elmi konfransının məruzələr məcmuəsi. «Azərbaycan» nəşriyyatı», Bakı,. 1995, s. 147-149.
• Сотрудничество Азербайджана с зарубежными странами в области народного образования (1918-1920 гг.). Azərbaycan beynəlxalq çoxtərəfli qarşılıqlı əlaqələrdə İkinci Bakı Beynəlxalq simpoziumunun məruzələri. «Elm» nəşriyyatı, Bakı, 1997, s. 201-204.
• Из истории борьбы азербайджанской интеллигенции за обучение на родном языке. Azərbaycan Xalq Cümhüriyyətinin 83-cü ildönümünə həsr olunmuş Respublika elmi konfransının materialları. «Ağrıdağ» nəşriyyatı, Bakı, 2001, s. 38-42.
• Бакинская Коммуна» и народное образование. Azərbaycan Xalq Cümhüriyyətinin 84-cü ildönümünə həsr olunmuş Respublika elmi konfransının materialları. «Ağrıdağ» nəşriyyatı, Bakı, 2002, s. 31-36.
• Историография проблемы народного образования в Азербайджане в 1918-1920 гг. Azərbaycan Cümhuriyyətinin 85-ci ildönümünə həsr olunmuş Respublika Elmi konfransının materialları. «Elm» nəşriyyatı, Bakı, 2003, s. 149-155.
• Историография проблемы народного образования в Азербайджане в 1918-1920 гг. Azərbaycanşünaslar müstəqil birliyinin 10 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi-nəzəri yubiley konfransı. (Bakı, 24-25 yanvar 2002), Məruzələr məcmuəsi, Bakı, 2004, s. 65-68.
• Социально–экономическое положение учителей начальных школ Северного Азербайджана в период ОЗАКОМА (март-ноябрь 1917 г.). AMEA. Xəbərlər. Tarix, fəlsəfə, hüquq seriyası. «Elm» nəşriyyatı, Bakı, 2005, №5-6, s. 254-274.
• ОЗАКОМ и положение учащихся начальных школ Северного Азербайджана (3 марта- 15 ноября 1917 г.). AMEA. Xəbərlər. Tarix, fəlsəfə, hüquq seriyası. «Elm», Bakı, 2006, №7, s. 22-42.
• Начало демократизации в области народного образования в Северном Азербайджане после Февральской революции (февраль-октябрь 1917 г). AMEA. Tarix İnstitutu. Elmi əsərlər. Bakı, 2007, 21-ci cild, s. 106-121.
• Оккупация Северного Азербайджана XI Красной Армией и её негативные последствия на состоянии материально-технической базы учебных заведений (1920-1921 гг). АМЕА Xəbərlər. Tarix, fəlsəfə, hüquq. Seriyası. «Elm» nəşriyyatı. Bakı, 2010, №12. s. 225-241.
• Бесчинства XI Красной Армии в Гарабахе. QAT (Qarabağ Azadlıq Təş­kilatı). “Qarabağ dünən, bugün və sabah” 12-ci elmi-əməli konfransının materialları toplusu. – Bakı, 2013, – s.79-87.
• Политика азербайджанского правительства в области народного об­разования (1918-1920 гг.).  Аzərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 95 illiyinə həsr edilmiş Respublika elmi konfransının materialları. 22 may 2013-cü il “Elm və təhsil”. – Bakı, 2014, – s.227-240.
• Бесчинства XI Красной Армии в Лянкяранском уезде. // Tarix və onun problemləri. – Bakı, 2014, №2,  – s.112-119.
• Проблемы интеллигентов просветителей Азербайджана в период со­ветской оккупации (1920-1921 гг.). // Pedaqoji Universitet Xəbərləri. 2014, №2, – s.228-232.
• Превращение азербайджанской культуры  в идеологическое оружие со­ветского оккупационного режима в 1920 г. Milli Azərbaycan Tarixi mu­zeyi, 2014, – s.188-195.
• Массовые беззакония XI Красной Армии в Нухинском и Закатальском уездах. // Кавказ и Мир. Международный научный журнал, №17. Тбилиси, 2014, сс. 201-206.
• Преступления и бесчинства XI Красной Армии в Шамахинском уезде. // Научное издание. Сборник научных работ «Гилея: научный вестник». Выпуск 82(3). Киев, 2014, с. 91-94.
• Облик Баку и разрушенный быт населения в период апрельской оккупации 1920 г. Ermənilərin soyqırım siyasəti bəşəriyyətə qarşı cina­yətdir beynəlxalq elmi konfransın materialları. Sumqayıt Dövlət Univer-siteti 21-22 aprel 2015. Sumqayıt, 2015, s.164-166.
• Шамхорский уезд и преступные действия военных в период апрель­ской оккупации 1920 г. Azərbaycanşünaslığın aktual problemləri. Ümu­mmilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 92-ci ildönümünə həsr olunmuş VI Beynəlxalq elmi konfransın materialları. II hissə. 5-7 may 2015-ci il. Bakı, Azərbaycan, s.315-319.
• Положение в Гянджинском уезде в результате преступных действий и бесчинств XI Красной Армии // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Xəbərləri. İctimai elmlər seriyası. Bakı: “Elm” nəşriyyatı, 2015, №2, s.66-72.
• Губинский уезд и преступные действия XI Красной Армии в период апрельской оккупации 1920 года. Ümummilli Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 92-ci ildönümünə həsr olunmuş “Dəniz nəqliyyatında innovativ texnologiyalar” X Beynəlxalq elmi-texniki konfrans. Bakı, 6-7 may 2015-ci il, s.198-203.
• Просвещение воинов XI Красной Армии в период апрельской окку­пации Северного Азербайджана (1920-1921 гг.). // Pedaqoji Uni­ver­sitet Xəbərləri, №3. Təbiət, humanitar və pedaqoji-psixoloji elmlər bölməsi, Bakı, ADPU, 2015, s.127-129.
• Голод и обнищание населения Азербайджана, как итог оккупационных действий XI Красной Армии (начало 20-х годов ХХ века). // Azərbaycan MEA-nın Xəbərləri. İctimai elmlər seriyası. Bakı, “Elm” nəşriyyatı, 2016, №2, s.41-51.
• Роль армян в бесчинствах  XI Красной Армии в период советской оккупации Азербайджана (1920-1921). // Elmi əsərlər “XX əsrdə türk-müsəlman xalqlarına qarşı soyqırımları”, IV Beynəlxalq elmi konfransın  materialları. 22-27 aprel 2017-ci il Azərbaycan Respublikası, Lənkəran şəhəri, Xüsusi buraxılış. 64, 65, 66/2017, s.187-192.
• К проблеме конфликтности отношений местной власти с военными и продработниками в 1920-1921 гг. (на примере Джавадского уезда Азербайджана). Современная научная мысль. Научный журнал НИИ истории, экономики и права. Москва, 2017, №3, с.35-40.
• Историография проблемы бесчинств XI Красной Армии в Северном Азербайджане в период оккупации 1920-1921 гг. // «Вопросы исто­рии». Москва, 2017, №11, с.165-168.
• Бакинский Государственный Университет – детище Азербайджанской Демократической Республики. Азербайджанская Республика-100. История, политика, культура: сборник статей / сост.Ш.Н.Камалова. СПб.: Нестор – История, 2018, с.307-321.
• Роль российских учёных в организации Бакинского Государственного Университета. // Современная научная мысль. Москва: НИИ ИЭП, 2018, №3, с.77-85.
• К столетию Азербайджанской Демократической Республики. Жертвы и проводники советской оккупации (1920 г.) Азербайджана в годы массового террора тридцатых. «Империи, монархии, республики, кон­федерации как формы осуществления власти на Кавказе». Материалы VIII Международной научно-практической конференции. Ростов-на-Дону: Издательство ООО «Альтаир», 2018. – 560 с. (с.238-248).
• Подготовка национальных кадров учителей в Азербайджанской Рес­публике (1918-1920 гг.). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi konfransın materialları. Bakı BDU, 21-23 may 2018, s.588-592.